Halk içinde yama, kırkyama ya da İngilizce patchwork olarak anılan ,
aslında kökenleri çok eskilere dayanan sadece ülkemizde değil,
yurtdışında da meraklıları ve güzel örnekleri bulunan bu iğne
işinden örnekler vermeye çalışacağım.
Kırkyama, zevkinize göre değişik renklerde farklı kumaşlardan
yapılabildiği gibi belli örnekleri dama tahtası gibi
geometrik-simetrik dizilimlerle birleştirerek te ortaya çıkarmak
mümkündür. Genellikle kesilmiş kumaş yada örgü olarak örülmüş
parçaların birleştirilmesi ile yorgan, nevresim takımları,battaniye,
yastık kılıfı, bebek elbisesi, şapka,atkı,bere,çanta aksesuar gibi
çeşitlerde örnekler yaratmak mümkündür.
Kumaş seçiminde nelere dikkat edilmeli?
-Aynı tür kumaşlar kullanmak size kolaylık ve dayanıklılık sağlar. Ya
tamamı sentetik veya hepsi pamuklu kumaşlar kullanmanızı tavsiye
ederim.
-Kumaşların kalınlıkları ve esneklikleri birbirine yakın olursa
deformasyon olmaz, uzun seneler kullanabilirsiniz.
-Kumaşlar dikilmeden Evvel yıkanmalı ve apreleri alınmalıdır.Böylece
boyaması ve çekmesi engellenmiş olur.
-İnce ve kaygan kumaşlar kullanacaksanız bunları tela ile
kalınlaştırarak kaymamasını sağlayabilirsiniz.
-Kullanılan kumaşların atkı-çözgüsü uygulamanın düzgün olması
bakımından aynı yönde olmalıdır.
-Daima yedek kumaşları hazır tutmalısınız, her zaman düşündüğünüz
gibi parçalar birbirine uymayabilir.
Renk ve desen seçerken nelere dikkat etmeli?
-Uygulamaya başlamadan evel kağıt kalem alarak yapmak istediğiniz
deseni çizmenizi tavsiye ederim. Daha sonra yine uygulanacak
renklerle deseninizi kağıt üzerinde oluşturmanız daha sonraki
aşamalarda sizlere kolaylık sağlar.
-Kırkyama uygulaması yaparken illa kırk adet farklı kumaş ya da desen
bulmanız gerekmez. Kendinizi birkaç renk ve desenle kısıtlayarak
uygulamanın genelinde bir bütünlük sağlamanızı tavsiye ederim
-Çalışmanızın romantik olmasını istiyorsanız çalışmanızda kontrast
(zıt) renkler kullanmayın.
Kumaşlarınızı aynı boyutlarda kesebilmek için önceden kartondan
şablonlar hazırlayabilirsiniz.
İplikler: Parçaların birleştirilmesinde pamuklu iplikleri tercih
edebilirsiniz.Yorganlama için ise özel üretilmiş mouline iplikler
daha uygun olacaktır.
Patchwork terimleri
* Aplike: Diğer bir kumaşa dikilerek farklı biçim ve desen
oluşturacak kumaş parçasıdır.
* Birleştirme: Bir bloğu oluşturacak birimleri yaratmak için kumaş
parçalarının birbirine dikilmesidir.
* Verev biye: Kapitonenin üç parçasını
birbirine temiz olarak dikip kapatmak için oluşturulan kumaşın
verevinden kesilmiş şeritlerdir. Arzu edilirse hazır biye
alınabileceği gibi biye yapma makinesi edinerek arzu ettiğiniz
kumaşlardan kendiniz de rahatça biye yapabilirsiniz. Kumaştan verev
şeritler kesin. Biye makinesinden geçirin. Makinenin diğer ucundan
çıkan biye parçasını ütüleyerek biyeyi oluşturun.
* Blok: Deseni
oluşturmak için birbirine dikilen kumaş parçalarından ortaya çıkan
kare şekline blok denir.
* Bordür: Oluşturduğunuz patchwork parçanın
dış kenarlarını meydana getiren kumaş şeritlerdir.
* Kapitone: Bir
kat kumaşı, elyaf ve arkaya kullanılacak kumaşın birbirine dikilmesi
ile oluşturulur.
*Patchwork uygularken Hazırladığınız kalıbı, kumaşın tersine
yerleştirin ve kenarlarından kumaş çizme sabunu ya da ıslandığında
kumaştan çıkan bir marker ile çizin. Çalışmanıza yetecek kadar
çizdikten sonra, her kareyi tüm kenarlarından 0,5 cm dikiş payı
bırakarak kesin. Kareleri 4 kenarından makine dikişi ile
birleştirin. Kumaşınız poplin gibi kenarlarından atmaya meyilli ise
dikiş payını 1 cm bırakın. Sentetik ise kenarlarını hafifçe çakmakla
yakmanız kumaşın atmasını engelleyecektir. Tüm kareleri bu biçimde
hazırladıktan sonra üzerine nemli bir bez koyarak tersinden
ütüleyin. Kapak kısmını bitirdikten sonra, araya elyaf koyarak arka
yüz için kumaş kesin. Kenarları verev biye ile temizleyin.
Çalışmanın üzerine yer yer çengelli iğneler takarak elyafın
kaymasını önledikten sonra kalıpları kullanarak yorganlama desenini
sprey vernikle kumaşa aktarın ve dikin.